Palmy jako rośliny użytkowe.

Choć wydawać by się mogło, że główną zaletą plam są ich niezwykłe walory dekoracyjne, to w rzeczywistości jest zupełnie inaczej. Oczywiście punkt widzenia jest zależny od punktu siedzenia. Z tego powodu przeciętny Polak, czy nawet Europejczyk upatruje w palmie domowego kwiatka, nie znając innych możliwości zastosowań.

Dla ludności zamieszkującej strefy o klimacie ciepłym, gdzie palmy rosną od niepamiętnych czasów, rośliny te mają najczęściej zupełnie inne zastosowanie. Pod względem użytkowym bowiem palmy, w świecie roślin, mają najszersze spektrum zastosowania. Szczególną rolę dla człowieka odgrywają dwa gatunki: Cocos nucifera, o którym mówi się, że ma 999 zastosowań oraz Borassus flabellifer-temu przypisuje się 801 sposobów na wykorzystanie. W wielu regionach świata plantacje palmowe pełnią najważniejszą rolę w kwestii utrzymania rolnictwa.

Do najważniejszych walorów użytkowych palm, zaliczyć należy produkowane przez te rośliny drewno, które doceniano już setki lat przed Chrystusem. Sam Arystoteles przypisywał mu superlatywy, rozpływając się nad jego trwałością. Drewno palmowe w dalszym ciągu wykorzystywane jest w budownictwie czy w meblarstwie. Z wydrążonych kłodzin palmowych tworzy się rury wodociągowe i kanalizacyjne. Z kłodzin roślin pnących (zwanych też trzcinowymi), wytwarza się znany na całym świecie rattan. Do tego celu wykorzystuje się około sześćset gatunków palm z rodzaju Calameae.

Bardzo szerokie zastosowanie mają również liście palmowe, te najczęściej użytkuje się do pokrywania dachów zabudowań. Służą też do wyplatania koszy. Z włókien liściowych, owoców czy z części kłodzin wykonuje się siatki, maty, szczotki, misy i wiele innych narzędzi i naczyń używanych na co dzień.

Kolejnymi, istotnymi produktami otrzymywanymi z palm są oleje. Tu przodującą rolę pełni palma kokosowa. Kopra, czyli wysuszony miąższ kokosowy, zawiera do 70 % tłuszczu. Świeży rozdrobniony miąższ wraz z wodą kokosową poddawany jest tłoczeniu, w celu uzyskania tak zwanego oleju kokosowego. Ten wykorzystywany jest na całym świecie w kuchni w czasie przyrządzania potraw, jak również w kosmetyce i innych gałęziach przemysłu.

Jako źródło oleju palma kokosowa ustępuje miejsca tylko jednemu gatunkowi: Elaeis guineensis, potocznie zwanemu olejowcem gwinejskim lub afrykańską palmą olejową. Pozyskiwany tłuszcz, wyciskany z miąższu owoców i z nasion, wykorzystuje się w kosmetyce oraz przemyśle spożywczym do wytwarzania margaryn i innych produktów. Tłuszcz pochodzący od palm z rodzaju Orbignya służy z kolei przy produkcji mydła. Oprócz wymienionych istnieją setki innych gatunków, wykorzystywanych do produkcji tłuszczy.

Innym produktem pozyskiwanym z palm są cukry. Te uzyskuje się z soku wydzielanego przez rośliny po obcięciu na przykład kwiatostanów. Dotyczy to zwłaszcza takich gatunków jak: Arenga pinnata, Caryota urens czy Raphia vinifera. Sok tych roślin można odparowywać, uzyskując cukier palmowy, lub też poddawać go fermentacji w celu wytworzenia wina palmowego. Szczególnie nadaje się do tego wspomniana już wcześniej palma winna-Borassus flabellifer. To właśnie z destylowanego soku tej palmy produkuje się znany w  świecie arak. Z kolei sok z palmy miodowej czyli Jubea chilensis wytwarza się tak zwany miód palmowy. Ta wielka zaleta przyczyniała się do tego, że roślina została w znaczący sposób wyniszczona. W związku z tym, w roku 1971 wprowadzono zakaz pozyskiwania soku z tej palmy, aby uchronić gatunek od zagłady.

Gatunkiem przynoszącym chwile przyjemności ludziom zamieszkującym Azję Południową jest palma betelowa, spotykana w Europie w uprawie doniczkowej. Łacińska nazwa tej rośliny to Areca catechu. Nasiona wydłubane z pomarańczowej pestki kroi się na kawałki, posypuje sproszkowanym wapieniem, cynamonem i innymi przyprawami, następnie owija się je w liście pieprzu beletowego i żuje. W Europie suszone wiórki kokosowe czy kandyzowane daktyle również służą do wyrobu słodyczy, chociaż w obszarach występowania roślin je rodzących, są używane głównie jako podstawowy środek spożywczy.

Z palm otrzymujemy również wosk i choć nie zawsze istnieje opłacalność jego zbioru, to jest on jednym z najlepszych jakie można pozyskać w ogóle. Wosk służy roślinom głównie do ograniczania parowania wody z liści. Do palm wytwarzających najlepszej jakości woski oraz w największych ilościach, należy, pochodzący z Brazylii, woskowiec-Copernicia prunifera. W ciągu roku można pozyskać z niego około 200 g produktu. Innym cennym gatunkiem jest woskodrzew-Ceroxylon andicola, wydzielający wosk na kłodzinie i liściach. Pozyskiwany produkt jest mniej wartościowy, ponieważ zawiera w sobie żywicę. Po ścięciu jednego drzewa otrzymuje się około 10 kg wosku. Jeszcze jednym gatunkiem jest, pochodząca z Madagaskaru, Raphia farinifera, wydzielająca, w małych ilościach, wosk na liściach, wykorzystywany jako substancja utwardzająca.

Palmy wykorzystuje się również do wyrobu papieru. W tym celu pozyskiwano w przeszłości celulozę z karłatki europejskiej-Chamaerops humilis. W Indiach wykorzystywano do pisania liście palmy Corypha utan. Są one na tyle wytrzymałe, że po ponad 1000 latach, do dnia dzisiejszego, pozostały dobrze zachowane dokumenty  spisane na nich. Na Malajach z kolei, delikatne liście Nypa fruticans używane są jako bibułka do wyrobu papierosów.

Oprócz wymienionych sposobów użytkowania palm istnieje jeszcze wiele innych, które można by mnożyć całymi godzinami. Nie jest jednak celem tego artykułu omawianie wszystkich możliwych do pozyskania produktów, czy zastosowań, ale zwrócenie uwagi na fakt, iż to co nam często wydaje się być roślinną dekoracją, wcale nią, w rzeczy samej, być nie musi.