BRUGMANSJA (BRUGMANSIA)

Brugmansje należą do rodziny psiankowatych (Solanaceae). Są to nieduże drzewa, osiągające około 11 m wysokości, pochodzące z Ameryki Południowej, a dokładniej z obszarów Andów rozciągających się od Kolumbii, po północne Chile i południowo-wschodnią Brazylię. Ponad to zostały wprowadzone i rozprzestrzeniają się w Afryce, Azji i Australii. Swą popularność zawdzięczają niespotykanych rozmiarów kwiatom, w kształcie gigantycznych dzwonków lub tak zwanych "trąb". Stąd zwyczajowa nazwa brugmansji-"trąby anielskie". W środowisku naturalnym występuje siedem gatunków roślin należących do rodzaju Brugmansia. Natomiast w uprawie wyróżnia się setki odmian gatunkowych i międzygatunkowych w różnych paletach bieli, kremu, żółci, pomarańczy, różu, fioletu oraz czerwieni, o kwiatach pojedynczych, podwójnych, a nawet potrójnych i poczwórnych.

Brugmansia aurea 'Gold Star'

Inną cechą zapewniającą tym roślinom powodzenie w uprawach prowadzonych przez człowieka jest łatwość pielęgnacji i bardzo duże tempo wzrostu. Nawet w pojemniku brugmansja może przyrosnąć 100-150 cm w ciągu sezonu (docelowo około 2-3 m), nieustannie przy tym kwitnąc.

Kwiaty są bardzo duże-od 14 do 50 cm długości i średnicy od 10 do nawet 35 cm-przewieszające się (co odróżnia brugmasje od ich krewniaczek-datur), silnie pachnące wieczorową porą. Naturalnymi zapylaczami kwiatów są głównie ćmy.  Pierwsze pąki zawiązują się, gdy roślina osiąga około 100 cm. Silne cięcie wykonane przy samej ziemi opóźnia, bądź całkowicie hamuje kwitnienie.

Brugmansje są roślinami wiecznozielonymi. W warunkach uprawy, w klimacie umiarkowanym, w czasie zimy ich wegetacja w dużym stopniu ustaje. Nie wpływa to w większej mierze na żywotność roślin, pod warunkiem braku oddziaływania temperatur poniżej zera stopni.

Łodygi są sztywne, wzniesione, początkowo zielne z czasem drewniejące. Liście roślin są duże, miękkie, z wcięciami, omszone, zielone lub szarozielone. Odporność na chłody jest dość dobra, gatunki znoszą chwilowe spadki temperatur do -1, -2 °C, przy czym niektóre odmiany hodowlane źle znoszą już temperaturę +5 °C.

Uprawa brugmansji nie jest trudna, lecz wymagająca pod względem przestrzeni oraz odpowiedniego nawożenia. Bardzo szybki wzrost i wytwarzanie dużej ilości wielkich kwiatów wymusza podawanie silnych nawozów, bez których na dobre efekty nie można liczyć.

Gleba przeznaczona pod uprawę powinna być żyzna i dobrze przepuszczalna, najlepiej lekko kwaśna, a pojemnik przynajmniej 20 litrowy. Stanowisko uprawy najlepiej by było słoneczne. Jednak pełne, palące, letnie słońce może okazać się uciążliwym i dla rośliny i dla nas. W takich warunkach koniczne będzie dwu lub nawet trzykrotne nawadnianie w ciągu dnia, ponieważ brugmansja przefiltrowuje, dzięki dużym liściom, ogromne ilości wody. Optymalnym stanowiskiem uprawy w środku lata będzie osłonięty półcień.

Brugmansia versicolor 'Thea's Liebling'

Do nawożenia najlepiej stosować pożywki płynne, lub sole rozpuszczalne w wodzie przy każdym podlewaniu, ale w nieco niższym stężeniu niż zalecane. Odpowiedni nawóz powinien zawierać około 15-17% azotu, 30% potasu, 10% fosforu, a ponad to duże ilości magnezu i składników mikro.

Właściwym czasem na umieszczenie brugmansji na zewnątrz jest połowa maja, jednak jeśli pogoda jest sprzyjająca, warto wynieść ją wcześniej, nawet tylko w czasie dnia, by wieczorem wnieść ją z powrotem do pomieszczenia. Takie działanie zahartuje organizm rośliny.

Zimowanie dobrze jest przeprowadzać w pomieszczeniu o temperaturze około 10 °C, z dostępem do światła. Jeśli to niemożliwe, można zimować również w ciemnej piwnicy, byleby była ona sucha i bez przeciągów. Po takim przechowaniu brugmansje zazwyczaj potrzebują więcej czasu by wejść w kwitnienie.

Przycinanie powinno się wykonywać tylko w tedy, gdy jest to niezbędne, ponieważ cięcie hamuje wytwarzanie pąków kwiatowych. Poza tym im większy okaz pozostawimy, tym bardziej spektakularnym stanie się w czasie kwitnienia.

Bardzo istotne znaczenie w uprawie domowej ma fakt, iż brugmasje są roślinami wysoce toksycznymi w związku z zawartością w ich tkankach alkaloidów. To też należy zwrócić baczną uwagę by w otoczeniu nie bawiły się dzieci ani domowe zwierzęta, ponieważ spożycie fragmentów brugmansji może spowodować śmierć, choć w większym stopniu substancje toksyczne wywołują halucynacje. Z tego powodu w Ameryce Południowej, w plemionach indiańskich, używa się części tych roślin w czasie rytuałów szamańskich. Nie należy jednak eksperymentować ze spożywaniem czy piciem naparu, ponieważ na podstawie przypadków opisanych w różnych częściach świata, po spożyciu alkaloidów następuje pogorszenie samopoczucia często prowadzące do samookaleczeń. Wśród opisanych znaleźć można przypadek obcięcia języka czy też... członka. Źródło nie podaje, czy udało się przyszyć odcięte fragmenty ciała. 

Rozmnażanie brugmansji botanicznych można przeprowadzić za pomocą sadzonek lub przez wysiew nasion. Natomiast odmiany hodowlane można mnożyć tylko przez sadzonkowanie. 

Brugmansia x candida 'Pink Perfektion'

Wysiew nasion najlepiej rozpocząć wiosną, przy czym nasiona warto moczyć wcześniej przez 1-2 dni w ciepłej wodzie. Podłoże do wschodów powinno być bardzo luźne, a przy tym żyzne. Nasiona trzeba przykryć warstwą gleby mniej więcej tak grubą, jak ich średnica. W czasie kiełkowania koniecznym jest utrzymywanie wysokiej wilgotności powietrza, stałej wilgotności gleby, bez zalewnia wodą oraz temperatury rzędu 20-36 °C. Wschody następują z reguły po 2-3 tygodniach, a czasami po kilku miesiącach.

Sadzonkowanie nie jest trudne, ale przy zbyt niskiej temperaturze próby rozmnażania w ten sposób mogą nie przynieść dobrych efektów. Sadzonki pobierane ze szczytowych partii rośliny matecznej rozpoczną kwitnienie wcześniej, jak te pobrane z dolnych jej partii. Ukorzenianie fragmenty powinny mierzyć 10-15 cm i przed umieszczeniem ich w podłożu należy usunąć liście. Lepiej, jeśli nie są one mocno zdrewniałe. W czasie mnożenia warto stosować hormonalne preparaty wspomagające wytwarzanie korzeni. Podłoże używane w propagatorze musi być lekkie i przepuszczalne, o odczynie lekko kwaśnym. Stała, wysoka wilgotność powietrza oraz zacienienie są konieczne dla prawidłowego przebiegu procesu ukorzeniania.